१.
‘वझीर’ बघणं ही एक disappointment ठरली. अगदी
सुरुवातीपासूनच चित्रपट प्रेडिक्टेबल बनला. अर्थात इथे मी अनेक देशी-विदेशी
चित्रपट बघतो ही बाब आहेच. हा बेनिफिट ऑफ डाउट ‘वझीर’ ला द्यायला हवा की अनेक
प्रामुख्याने हिंदी चित्रपट बघणाऱ्या, किंवा नव्या चित्रपट प्रेक्षकांना ‘वझीर’ अधिक
आवडू शकतो. मला स्वतःला नंबियारचे आधीचे ‘डेव्हिड’ आणि ‘शैतान’ आवडले होते. त्यामुळे
मला ‘वझीर’ चा भुसभुशीतपणा अधिक जाणवला.
फरहान अख्तरचं काम मला आवडलं. अमिताभचा
एकूणच प्रकार थोडा ओव्हर-रेटेड वाटतो. ऑन डिमांड खलपुरुष, जे थोडसं ‘डेव्हिड’
मध्येही होतं, ते इथे अति होतंय.
ह्याच प्रकारात मग ‘तलाश’ बरा होता. Uncertain
character तिथे
अधिक चांगल्या प्रकाराने हाताळलं गेलं होतं.
‘वझीर’ बघताना मला ‘The
Illusionist’आठवत
होता, विशेषतः शेवटच्या प्रसंगात.
शतरंज, प्यादा वगैरे उगाचच. इन ऑल, पैसे वाया
जाणार नाहीत, रिटर्न ऑन मनी, नाही!
2 २. १४ जानेवारी हा पानिपतच्या लढाईचा स्मरणदिन असतो
असं मला फेसबुकवर लोकांचे अपडेट्स पहात कळलं. मग कळलं की पानिपत हे मराठ्यांचे
भारताच्या स्वातंत्र्यलढ्यातील योगदान आहे!
‘कौरव पांडव संगर तांडव द्वापर काली
होय अति,
तसे मराठे गिलिचे साचे कलित लढ़ले
पानिपती॥
आज 255 वर्षा पुर्वी सबंध महाराष्ट्र
हिंदुस्थानच्या रक्षणासाठी पानिपतावर कंबर कसुन उभा होता.हिंदुस्थानच्या
रक्षनासाठी असंख्य यातनांना सोसत,सहन करत मरण पत्करणार्या त्या
दत्तोजींना,जनकोजींना, तिर्थरुप
भाऊसाहेबांना,विश्वासरावांना,समशेरबहाद्दरांना,इब्राहीम
खानांना आणि तमाम रांगड्या मराठी विरांना आठवतांना नकळत डोळ्यांच्या कडा
पाणावतात..हिंदुस्थानच्या स्वातंञ्याच्या यज्ञात मराठ्यांची समीधा झाली नसती तर
आम्ही कोणते दिवस पाहीले असते .....???
पाऩिपतावर धारातीर्थी पडलेल्या तमाम
रांगड्या मराठी विरांना पाणावलेल्या डोळ्यांनी प्रणाम करतो ....’
(फेसबुक वरील रत्ने)
बाकी २ हिरे, मोती, माणिके आणि नाणी हे परत आलंच. परत
काही जणांना जातीचे उमाळे वगैरेसुद्धा आलेले होते.
मला स्वतःला ह्या घटनेशी माझ्या आत्ताच्या
अवस्थेचा काहीही कनेक्ट जाणवत नाही. राष्ट्र आणि लोकशाही/मध्यवर्ती शासन ह्या दोन
गोष्टी नसताना घडलेल्या ह्या घटनांचे परिणाम नंतरच्या इंग्रजी कालखंडाने पुसून टाकलेले
आहेत.
इतिहासाचे उमाळे हा अगदी शहाण्या-सुरत्या भासणाऱ्या
लोकांच्या अगदी नाजूक जागचा असल्यासारखा विषय असतो. आपल्या सोशल डिस्कशनमधून ऐतिहासिक
(कट्टा)वाद कमीत कमी करणं आणि त्याजागी डेटाआधरित लॉजिकल ऐहिक डिबेट वाढवणं हे
करण्याची गरज आहे. पुराव्याच्या आधारे हायपोथेसिस मांडणं आणि त्याची सिद्धता देणं
अशा अर्थाचे ऐतिहासिक संशोधन सोडून आपण इतिहासाला नुसता हर हर महादेव प्रकार किंवा
प्रेरणा-कोकेन किंवा सूडकथा ह्या प्रकारांत घेतो. आणि फेसबुक अनेकांना इतिहासाची
व्हायग्रा वाटतच असते.
हा फसवा, प्लेसिबो प्रकार आहे. पानिपत
किंवा भीमा-कोरेगाव किंवा अजून कुठली, अभिमान म्हणून नैसर्गिकपणे उचललेल्या ह्या
रेषा पुढे द्वेषाची सीमा ठरवणार.
३. ८९व्या अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलनात ‘ ’मराठी
भाषा आणि तंत्रज्ञान’ – मराठी भाषेतून विज्ञान आणि तंत्रज्ञानविषयी साहित्य
निर्मिती’ अशी
मोहन आपटे (माहित नाही त्यांना राव का
म्हटलं आहे पोस्टरमध्ये. बहुतेक आयोजक त्या ‘मोहनरावांचे’ भक्त असावेत!!) ह्यांची
पुस्तके मी शाळेत असताना वाचली होती. आणि मराठी माध्यमाट असल्याने एका अर्थाने मला
इंग्रजीत असलेले पर्याय (सुपिरियर) वापरता येत नव्हते. आपटेंच्या पुस्तकांनी मला
विस्मयचकित व्हायला मदत केलेली. नारळीकर, बाळ फोंडके आणि निरंजन घाटे ही अन्य
नावे.
चांगली बौद्धिक क्षमता असलेले पालक,
चांगली आर्थिक अवस्था आणि बौद्धिक क्षमता असलेले विद्यार्थी हे प्रामुख्याने
इंग्रजी माध्यमात शिकत आहेत. मराठी शाळातील enrolment घटते आहे आणि ज्या शाळांची नसेल त्यांची
होऊ लागेल. ह्याचा अर्थ असा अजिबात नाही की मराठी भाषा मरणार वगैरे आहे. पण मराठी
भाषेच्या काही अंगांवर तिचा परिणाम जरूर होणार आहे. पुस्तकांचे वाचक आणि लेखक ही
ती दोन अंगे असतील असं मला वाटतं. त्यात ‘विज्ञान आणि तंत्रज्ञान विषयक मराठी
लेखनाला’ काय अवकाश राहील हे माझे कुतूहल आहे.
माहिती देणारे आणि सायन्स फिक्शन असे
दोन्ही प्रकारचे लिखाण इंग्रजीत अधिक क्वालिटीचे उपलब्ध आहे. इथे मराठीला थिटे
पाडण्याचा मुद्दा नाही. हा सरळ सांख्यिक प्रकार आहे. लिहायची क्षमता आणि विषयाचे
आकलन असे दोन्ही असलेले लोक निवडताना इंग्रजीत ते काही हजारांतून असतील तर मराठीत
काही शेमधून(?). दुसरं म्हणजे आर्थिक मुआवजा.
व्हिज्युअल मिडियाच्या घोडदौडीने मुळातच
वाचक कमी झाले असावेत (सर्व भाषांत) असा माझा कयास आहे. ब्रॉडबँड युगात व्हिजुअल
मिडिया सर्वत्र पोचतो आहे. मराठीवरही हे परिणाम होत असणार.
ठीके. तरीही मी ह्या परीचर्चेला थोडं
सिरीयसली घेतलं असतं. पण त्यातल्या नावांनी मला एकूणच हा प्रकार बोलाची कढी वाटतो
आहे.
ऑन दॅट नोट, मला डॉ. अतुल गावंडे ह्यांचं ‘बीइंग मोर्टल’ आठवतं आहे. मी लेखकाच्या नावाने बनवलेल्या गेसपेक्षा तो वेगळाच निघाला.
सायन्स आणि सामाजिक ह्यांना जोडणारं लिखाण ह्याचा उत्कृष्ट नमुना आहे त्यांचं
लिखाण.
